BAB 11: Pengurusan Kepelbagaian Budaya

KUMPULAN 5:
Meredith Becker (D20192091152)
Presley Louis (D20192091137)
Hazierra Jaimun (D20192091763)
Arizislynie Nuie (D20192091748)
Frenesia Timothy (D20192091228)

PENGENALAN

Menurut Banks, 1989, kepelbagaian latar belakang individu dalam masyarakat mempengaruhi kepelbagaian latar belakang para pelajar dalam institusi pendidikan. Dalam konteks Malaysia, para pelajar di institusi pendidikan terdiri daripada pelajar yang memiliki pelbagai latar belakang berbeza seperti agama, etnik, bahasa, dan budaya. Hal ini menunjukkan kewajaran mengenai kepentingan pendidikan pelbagai budaya. Manakala, menurut  Saha, 1997 pula pendidikan pelbagai budaya ialah proses atau strategi pendidikan yang melibatkan lebih daripada satu budaya, yang ditunjukkan melalui bahasa, etnik, atau ciri-ciri ras. Pendidikan pelbagai budaya boleh berlaku sama ada dalam pendidikan formal atau tidak formal. Tujuan pendidikan pelbagai budaya adalah untuk mewujudkan kesedaran, toleransi, pemahaman, dan pengetahuan yang mengambil kira perbezaan dan persamaan antara budaya dan kaitannya dengan pandangan dunia, konsep, nilai, keyakinan, dan sikap. Pendidikan pelbagai budaya dapat dilihat dari tiga aspek: konsep, gerakan, dan proses. Dari aspek konsep, pendidikan pelbagai budaya merupakan idea yang melihat semua pelajar mempunyai hak yang sama untuk belajar di dalam kelas tanpa membezakan mereka dari segi jantina, kelas sosial, etnik atau kriteria lain. Dari aspek gerakan, pendidikan pelbagai budaya didefinisikan sebagai usaha untuk mengubah institusi-institusi pendidikan sehingga pelajar daripada semua kaum, kelas sosial, jantina dan lain-lain memiliki peluang yang sama untuk belajar. Dari aspek proses, pendidikan pelbagai budaya dapat difahami sebagai proses untuk mencapai tujuan agar kesamaan pendidikan dapat dicapai oleh semua pelajar.

 

 

DEFINISI BUDAYA

              Definisi Budaya berdasarkan pandangan Profesor dan tokoh. Menurut Prof. Dr. Amir Hasan, budaya merujuk kepada ciri-ciri atau hasil tingkah laku yang dipelajari oleh sekumpulan manusia daripada persekitaran sosialnya. Seterusnya, seorang tokoh terkenal iaitu Edward B.Taylor mengatakan bahawa budaya adalah keseluruhan yang kompleks yang mengadungi ilmu pengetahuan, kepercayaan, kesenian, moral, undang-undang, adat dan sebarang bentuk kepayaan yang diperolehi oleh seseorang sabagai ahli masyarakat. Di samping itu, seorang lagi tokoh iaitu Pierre Boudieu mengatakan bahawa budaya adalah proses sosial di mana budaya dan struktur sosial adalah saling berkaitan.

 

DEFINISI PELBAGAI BUDAYA

              Pelbagai budaya adalah satu sistem kepercayaan dan tingkah laku yang mengiktiraf dan menghormati kewujudan kepelbagaian dalam kelompok sebuah organisasi atau masyarakat. Seterusnya, mengakui dan menghargai perbezaan sosial budaya dan menggalakkan serta menerima sumbangan berterusan dalam konteks dan budaya yang inklusif dalam organisasi atau masyarakat berkenaan.

 

TEORI SOSIAL PELBAGAI BUDAYA

              Teori sosial terbahagi kepada tiga, iaitu Anglo Conformity, Etchnic Synthesis dan Cutural Pluralism ( Mosaic Analogy ). Teori yang pertama iaitu Anglo Conformity bermaksud masyarakat yang terdiri daripada individu yang pelbagai latar belakang agama, etnik, bahasa, dan budaya yang disatukan dalam satu wadah yang paling dominan. Hal ini kerana teori ini melihat individu dalam masyarakat secara hierarki, iaitu kumpulan majoriti dan minoriti. Oleh yang demikian teori ini jelas berpegang teguh kepada prinsip demokrasi.

 Seterusnya, Etchnic Synthesis yang bermaksud setiap individu dalam satu masyarakat yang pelbagai latar belakang disatukan dalam satu wadah, dan seterusnya membentuk wadah baru dengan memasukkan sebahagian unsur budaya yang dimiliki oleh setiap individu dalam masyarakat. Hal ini kerana identiti agama, etnik, bahasa dan budaya asli anggota masyarakat yang pelbagai ini akan membentuk satu identiti yang baru. Oleh yang demikian, teori ini tidak sepenuhnya demokratik, kerana hanya mengambil sebahagian unsur budaya asli individu dalam masyarakat, dan membuang sebahagian unsur budaya yang lain.

Selain itu, Cultural Pluralism (Mosaic Analogy) iaitu masyarakat yang terdiri daripada individu dari pelbagai kaum yang mempunyai latar belakang agama, etnik, bahasa dan budaya yang tersendiri. Hal ini kerana setiap masyarakat memiliki hak untuk mengekspretasikan identiti budaya mereka secara demokratik. Oleh yang demikian, teori ini sama sekali tidak meminggirkan identiti budaya tertentu, termasuk identiti budaya kelompok.

 

DIMENSI PENDIDIKAN PELBAGAI BUDAYA

Terdapat beberapa dimensi yang diambil kira dalam pelaksanaan pendidikan pelbagai budaya. Antaranya adalah, ‘Content integration’ yang bermaksud mengintegrasikan berbagai budaya dan kelompok untuk mengilustrasikan konsep asas, generalisasi dan teori dalam mata pelajaran disiplin ilmu. ‘The knowledge construction process’ iaitu membawa pelajar untuk memahami implikasi budaya ke dalam sebuah mata pelajaran. Seterusnya adalah, ‘An equity pedagogy’ yang bermaksud menyesuaikan kaedah pengajaran dengan cara belajar para pelajar dalam rangka membimbing prestasi akademik pelajar yang pelbagai baik dari segi ras, budaya ataupun sosial. 'Prejudice reduction’ yang mengenal pasti kriteria dan ciri-ciri budaya pelajar dan menentukan kaedah pengajaran yang sesuai untuk mereka. Ini adalah bagi mengurangkan perasaan prejudis terhadap budaya kaum lain. Akhir sekali, ‘An empowering school Culture and Social Structure’ iaitu melatih kelompok untuk menyertai dalam kegiatan olahraga, berinteraksi dengan seluruh staf dan pelajar yang berbeza etnik dan ras dalam membentuk dan memperkasakan budaya sekolah dan struktur masyarakat.

 

PRINSIP PENDIDIKAN PELBAGAI BUDAYA BERKESAN

Prinsip-prinsip pendidikan pelbagai budaya berkesan. Satu daripadanya adalah pendidikan pelbagai budaya merupakan pendidikan asas untuk menyediakan semua pelajar bagi memberi sumbangan secara maksimum dalam kehidupan dunia masa sekarang. Bukan itu saja, pendidikan pelbagai budaya harus termasuk dalam setiap kurikulum. Pendidikan pelbagai budaya juga meliputi tujuan-tujuan pembelajaran afektif dan kognitif. Seterusnya ,populasi pelajar dengan latar belakang yang pelbagai akan mengarah kepada pembelajaran yang terbaik bagi setiap individu pelajar.

 

PENDEKATAN PELAKSANAAN PENDIDIKAN PELBAGAI BUDAYA

Pendekatan pelaksanaan juga penting dalam pendidikan pelbagai budaya di sekolah. Antaranya adalah, Guru perlu menolong pelajar untuk meningkatkan pencapaian akademik dalam semua bidang termasuklah kemahiran asas dengan menggunakan bahan pengajaran yang sensitif dan sesuai dengan latar belakang pelajar. Di samping itu, Guru juga perlu  memberi perhatian kepada suara hati pelajar agar pelajar dapat berkomunikasi dengan baik sekaligus dapat memastikan pendidikan pelbagai budaya berkesan. Komunikasi secara verbal dan bukan verbal antara guru dan pelajar pula hendaklah dianalisis untuk meningkatkan penyertaan pelajar semasa proses pembelajaran. Malahan, adalah penting bagi seseorang pelajar merasa selesa dan diterima apabila mereka membawa identiti budaya mereka ke dalam bilik darjah. Seterusnya, pengajaran pendidikan pelbagai budaya harus fleksibel kerana tidak ada satu pun kaedah pembelajaran sesuai untuk seluruh pelajar. Pengajaran pendidikan pelbagai budaya adalah berpusatkan pelajar. Oleh itu, adalah tidak sesuai apabila seseorang guru menggunakan kaedah kuliah. Pendidikan pelbagai budaya ini pula berasas kepada prinsip iaitu penghargaan, empati dan kesamarataan. Cara belajar pelajar dan cara guru mengajar hendaklah difahami bagi membina dan mengembangkan kaedah pengajaran yang lebih berkesan. Bukan itu saja, pendidikan pelbagai budaya hendaklah dimasukkan ke dalam kurikulum secara formal. Ini kerana, pendidikan pelbagai budaya akan memberi kesan kepada kurikulum di setiap peringkat. Pendidikan pelbagai budaya hendaklah mengajar pelajar untuk berfikir secara kreatif dengan memberi kebebasan untuk bertanya. Oleh itu, ianya memerlukan pemahaman terhadap budaya kaum lain.

DASAR-DASAR PENDIDIKAN PELBAGAI BUDAYA

·       Laporan Barnes (1951)

Laporan ini mencadangkan penubuhan sekolah kebangsaan yang menggunakan   Bahasa Melayu atau Bahasa Inggeris sebagai pengantar. Apabila salah satu daripada bahasa tersebut dipilih sebagai bahasa pengantar, maka bahasa yang satu lagi digunakan sebagai bahasa kedua. Jawatankuasa Barnes yang telah menggariskan tujuan sekolah Melayu sebagai memupuk perkembangan individu kearah kecemerlangan yang boleh dicapai dari segi pengetahuan dan kemahiran, menggalak, merangsang, dan membolehkan komuniti Melayu mencapai kedudukannya dalam perhubungannya dengan kaum-kaum lain dalam masyarakat majmuk dan membantu pembinaan kewarganegaraan atau negara yang bersatu padu yang merangkumi semua kaum. Laporan Barnes tidak mendapat sambutan baik daripada masyarakat Cina dan India menentang pembubaran pendidikan vernakular Cina. Ini membawa kepada pembentukan jawatankuasa yang menghasilkan laporan Fenn-Wu.

·       Laporan Fenn-Wu (1951)

Laporan ini mencadangkan agar usaha merapatkan jurang perbezaan dilakukan dengan menggantikan sistem persekolahan yang berasaskan kaum kepada pendidikan yang tidak bercorak perkauman. Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu digunakan sebagai bahasa pengantar manakala bahasa lain sebagai pilihan. Laporan Fenn-Wu dikatakan memperkecilkan keupayaan Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar. Bahasa Melayu dianggap bahasa yang mudah dipelajari kerana kebanyakan pelajar Cina mempunyai sedikit sebanyak pengetahuan tentang bahasa tersebut melalui pengalaman pergaulan seharian. Laporan Fenn-Wu dipertimbangkan bersama-sama dengan Laporan Barnes oleh satu jawatankuasa khas yang ditubuhkan untuk mencari penyelesaian kepada cadangan yang dikemukakan.

·       Ordinan Pelajaran (1952)

Laporan ini mencadangkan agar Sekolah Kebangsaan sebagai corak sistem persekolahan kebangsaan. Sementara sekolah vernakular iaitu Sekolah Cina dan Sekolah Tamil tidak diterima sebagai sistem persekolahan kebangsaan. Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu dijadikan sebagai bahasa pengantar, manakala Bahasa Cina dan Tamil diajar sebagai bahasa ketiga.

Walaubagaimanapun, Ordinan Pelajaran (1952) ini tidak dapat dilaksanakan kerana berlaku darurat dan juga sebab kekurangan wang.

·       Akta Pendidikan (1961)

Akta ini berdasarkan cadangan-cadangan yang dikemukakan oleh Laporan Razak 1956. Asas utama yang dikemukakan oleh laporan tersebut ialah pelaksanaan Dasar Pendidikan Kebangsaan. Oleh itu, akta ini diwujukan untuk melahirkan masyarakat majmuk yang bersatu padu. Akta ini merupakan mandat untuk mewujudkan satu sistem pendidikan yang bercorak kebangsaan yang memberikan tumpuan atau penekanan kepada perkara-perkara seperti penguasaan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar, penggunaan kurikulum yang sama bagi semua sekolah dan pengambilan peperiksaan awam yang sama oleh semua murid.

 

CIRI-CIRI GURU BERKESAN DALAM MENGURUS KEPELBAGAIAN BUDAYA

Terdapat beberapa ciri-ciri guru yang berkesan dalam mengurus kepelbagaian budaya terutamanya dalam bilik darjah menurut dua tokoh terpengaruh dalam pendidikan kepelbagaian budaya iaitu Banks (1989) dan Najeemah (2007). Menurut Banks (1989), yang merupakan pengarah dan juga salah seorang pensyarah di salah satu universiti Washington mengatakan bahawa untuk menjadi seorang guru yang berkesan dalam mengurus kepelbagaian budaya ialah seseorang guru itu haruslah sensitif terhadap tingkah laku para pelajar dari pelbagai latar belakang. Hal ini membolehkan guru itu peka akan permasalahan yang dihadapi oleh pelajar dan mecari solusi yang terbaik untuk mengatasi masalah tersebut. Seterusnya, guru hendaklah sensitif terhadap kemungkinan wujudnya kontroversi tentang yang diajar. Hal ini adalah kerana, pelajar dating dari pelbagai budaya dan sebagai seorang guru hendaklah mengelakkan daripada menyentuh isu-isu sensitif. Akhir sekali, menggunakan teknik pembelajaran secara berkumpulan. Teknik ini telahpun diadaptasi oleh pendidikan di Malaysia dan ia adalah salah satu teknik yang terbaik khasnya dari segi komunikasi antara pelajar dengan pelajar serta guru dengan pelajar.

Menurut Najeemah (2007) pula, beliau menekankan bahawa untuk menjadi guru yang berkesan dalam mengurus kepelbagaian budaya ini ialah guru perlulah jujur dan menghargai alternatif budaya. Selain itu, guru mestilah tidak berat sebelah dan perlu berfikiran terbuka. Hal ini sangat penting dalam mendapat kesamaan ilmu yang disampaikan oleh guru. Oleh kerana pelajar sangat mudah menerima gangguan emosi misalnya, hal ini dapat menjadi salah satu punca sekiranya guru berat sebelah dan tidak berfikiran terbuka. Bukan itu sahaja, pencapaian dalam akademik juga boleh merosot sekiranya guru bersifat demikian. Akhir sekali, guru haruslah menganggap bahawa kepelbagaian budaya memberi manfaat kepada mereka. Menjadi seorang guru tidaklah mudah dan untuk mencapai sasaran dalam pengajaran juga sangat sukar. Maka, menjadi seorang guru itu hendaklah menganggap bahawa kepelbagaian budaya yang wujud dalam bilik darjah itu adalah satu peluang dalam mencapai sasaran pengajaran. Misalnya pelajar yang kurang cerdik dalam subjek yang diajar adalah satu peluang bagi guru meningkatkan alternatif pengajaran beliau supaya pelajar tersebut dapat mengatasi kelemahan mereka dalam subjek tersebut sekaligus menjadi satu peluang keemasan bagi guru tersebut dalam menyerlahkan diri sebagai guru yang cemerlang.

Pengurusan bilik darjah mesra budaya adalah satu interaksi pengajaran guru dengan murid yang merupakan satu kaedah yang patut diadaptasi oleh semua kalangan guru. Misalnya, interaksi guru dengan pelajar. Pengurusan bilik darjah mesra budaya ini memerlukan guru yang mempunyai tahap interaksi dengan pelajar yang tinggi. Hal ini membolehkan pelajar tidak segan silu dalam melakukan soal jawab berbeza dengan guru yang bersifat antagonis. Selain interaksi dengan pelajar, kemudahan teknologi juga adalah satu cara yang menunjukkan kaedah pengajaran seseorang itu adalah sebuah pengajaran yang mesra budaya ataupun tidak. Kaedah pengajaran yang menggunakan teknologi seperti Kahoot, Quizziz dan sebagainya mampu merangsang interaksi pelajar dan minat pelajar untuk hadir ke bilik darjah. 

Di samping menjadikan guru sebagai guru yang berkesan dalam bilik darjah, pihak sekolah juga merupakan satu  aspek terpenting dalam mengurus kepelbagaian budaya di sekolah. Terdapat banyak alternatif sekolah dalam menjayakan pengurusan kepelbagaian budaya di sesebuah sekolah itu contohnya, menubuhkan kem. Kem adalah satu platform di mana semua pelajar dari pelbagai budaya disatukan dalam satu program yang dianjurkan olej pihak sekolah atau jabatan pendidikan. Contoh kem yang sering dijalankan oleh sekolah ialah kem motivasi, kem kepimpinan, kem unit beruniform dan sebagainya. Selain itu, kegiatan ko-kurikulum juga adalah satu contoh kegiatan di luar bilik darjah yang tercatat dalam sistem pendidikan yang bertujuan untuk memberangsangkan lagi ilmu pengetahuan serta keyakinan diri pelajar selain dalam bilik darjah. Contoh kegiatan ko-kurikulum tersebut ialah seperti kelab Rukun Negara, kelab Rakan Sebaya dan sebagainya.

 

KEPENTINGAN MEMAHAMI KEPELBAGAIAN BUDAYA BAGI GURU

Guru adalah merupakan agen sosialisasi dalam membentuk perpaduan kaum di sekolah. Pelbagai kaedah yang berkesan perlu digunakan oleh guru untuk mencetuskan kesedaran pelajar tentang tanggungjawab mereka sebagai seorang warganegara dan kepetingan perpaduan dalam kalangan kaum. Terdapat empat peranan guru sebagai agen sosialisasi yang telah dikenalpasti, iaitu penyampai ilmu kenegaraan, penyampai ilmu kebudayaan, penyampai ilmu perpaduan dan suri teladan kepada pelajar. Seseorang guru yang mempelajari kebudayaan kaum lain akan membawa manfaat kepada diri serta pelajar ketika sesi pengajaran dan pembelajaran dijalankan. Justeru, guru haruslah mempersiapkan diri dengan pelbagai ilmu kebudayaan kaum agar ilmu tersebut boleh disampaikan dengan tepat dan berkesan kepada pelajar.

Guru yang memahami kepelbagaian budaya akan berusaha bersungguh-sungguh dalam menangani cabaran yang wujud di dalam sesebuah bilik darjah. Dengan menerapkan unsur-unsur budaya dan semangat perpaduan kepada para pelajar, maka, pelajarnya akan menjadi lebih mengenali budaya-budaya yang terdapat di Malaysia dan secara tidak langsung nilai-nilai menghormati budaya orang lain akan wujud dalam diri pelajar.

Guru memainkan peranan yang penting dalam menyampaikan ilmu perpaduan kepada pelajar. Hal ini adalah kerana guru mempunyai potensi untuk mempengaruhi minda dan tingkah laku seseorang pelajar melalui tindakan dan tingkah laku mereka kerana guru dianggap sebagai “role model” oleh para pelajar. Oleh itu, seorang guru adalah bertanggungjawab untuk mempertahankan keamanan dan kestabilan negara memandangkan peranan guru sebagai agen sosialisasi dalam membentuk perpaduan kaum di sekolah adalah penting untuk melahirkan masyarakat yang harmoni, saling hormat-menghormati dan bersatu padu.

Kesimpulannya, dalam mengurus kepelbagaian budaya ini tidaklah mudah dan memerlukan sokongan yang kuat dari pelbagai pihak khasnya dari pihak sekolah, ibubapa dan pihak jabatan Pendidikan dalam membentuk sesebuah sekolah itu merupakan sekolah cemerlang dengan akhlak, kepintaran dan kemahiran.

RUJUKAN

·       https://www.slideshare.net/Asyikin4996/pengurusan-pelbagai-budaya

·       https://dokumen.tips/documents/kepentingan-memahami-budaya-kepada-guru.html

·       https://scholarworks.umb.edu/trotter_review/vol3/iss3/5/

·       http://eprints.usm.my/32319/1/SHAKILA_BINTI_CHE_DAHALAN.pdf